Korisnik:Stefa2011

Zastava Avganistana

Islamska Republika Avganistan nalazi se u centralno-južnom delu Azije. Iako velika po površini, zemlja je bez izlaza na more. Avganistan ima 32 miliona stanovnika, što ga čini 42. najnaseljenijom zemljom na svetu. Strateška pozicija zemlje duž Puta svile omogućila je Avganistanu značajne veze sa drugim kulturama na Bliskom istoku i drugim delovima Azije, stvarajući etnički i jezički mešovito i bogato multietničko stanovništvo.

Istorija           

Buda pre i posle uništenja

Istorija Avganistana se proteže hiljadama i hiljadama godina. Zapisi pokazuju da je Avganistan bio dom mnogih doseljenika koji su imali fiksna naselja praćena poljoprivredom i upotrebom domaćih useva/životinja (poznato kao neolitsko doba, završna faza kamenog doba). Ova naselja su na kraju izrasla u ogromne civilizacije. Nakon invazija Persijanaca (u 6. veku pre nove ere) i Aleksandra Velikog (u 4. veku pre nove ere), budizam i hinduizam su preuzeli ulogu glavne religije dolaskom Indijanaca Maurija sa indijskog potkontinenta.

U 7. veku, islam je preuzeo Avganistan kada su stigli arapski muslimani. Ono što je potom usledilo bilo je nekoliko vekova islamske vladavine raznih islamskih dinastija, kao što su dinastije Safarida i Gurida.Na kraju, Britanci su pokušali da zadrže Avganistan pod dugom britanskom vlašću, uz nekoliko ratova između dve strane. 19. avgusta 1919. godine zemlja je bila potpuno oslobođena britanskih uticaja zato se 19. avgust u Avganistanu slavi kao Dan nezavisnosti.

Posle oslobađanja od Britanije stvorena monarhija, koja je trajala do 1973. godine kada su političke krize zbacile kralja sa vlasti, dogodio se državni udar. Republikanska, nereligiozna vlada je uspostavljena sve dok Sovjetski Savez nije izvršio invaziju na Avganistan 1979. godine. Nakon toga vladu je preuzela politička partija koju podržava Sovjetski Savez, što je izazvalo nasilne proteste širom zemlje i borbe pobunjenika mudžahedina protiv Sovjeta. Sovjetsko-avganistanski rat je završen u februaru 1989. godine, što je rezultiralo povlačenjem sovjetskih trupa.

Posle povlačenja Sovjeta razna avganistanska plemena počela su da se bore jedni protiv drugih za vlast nad zemljom, a talibani izašli su kao pobednici nad drugim plemenima 90-ih godina. Vladali su surovo, pridržavajući se svoje stroge verzije islamske vere.Talibani su oštro kritikovani zbog svojih nehumanih i okrutnih kazni i oštrih ograničenja prava žena. Oni su vladali celom nacijom sve do američke invazije na Avganistan 2001. godine, u kojoj su delimično svrgnuti sa trona. Iako se i dalje suočava sa mnogim problemima sa talibanima, Avganistan se značajno poboljšao od delimičnog svrgavanja talibana, sa poboljšanim pravima žena i obrazovnim standardima. Ovo se završilo kada su se Talibani vratili na vlast 2021. godine.

Karta Avganistana

Geografija

Avganistan se prostire na površini od 652.864 km2. Graniči se sa Pakistanom, Tadžikistanom, Iranom, Turkmenistanom, Uzbekistanom i Kinom. Avganistan se proteže od impozantnih planina Pamir u severoistočnom delu zemlje kroz manje planinske lance, do jugozapadne visoravni gde se plodni regioni Kandahara spajaju sa pustinjama Farah i Seistan. Više od 49 odsto ukupne površine Avganistana leži iznad 2.000 metara. Godišnje padavine su male, ali visoke planine sadrže izvore za mnoge potoke i reke koje snabdevaju vodom za uzgoj.  Njegov glavni i najveći grad je Kabul, a valuta je Avganistanski Avgani (AFN).

Stanovništvo

U Avganistanu popis stanoništva nije održan od 1979. godine pa je tačan broj stanovnika nemoguće sa preciznošću utvrditi. Zato se ne može sa sigurnošću govoriti o broju stanovnika već samo o procenama.

Procene kažu da dve petine stanovništva čine Paštuni (plemena Durani i Ghilzai), Tadžikistanci čine jednu četvrtinu, a Hazari i Uzbekistanci čine jednu desetinu.

Kabul glavni grad Avganistana

Na istoku zemlje žive Tadžikistanci, na krajnjem severoistoku živi mali broj Kirgiza koji se bave stočarstvom. Na zapadu zemlje gde su ravnice žive Turkmeni i Uzbekistanci. Istočno, južno i jugozapadno od Kabula žive Paštuni kojih ima i na severu i zapadu Avganistana.

Znamenitosti

Najpoznatija znamenitost Avganistana su bile statue Buda u Bamijanu na 2500 m nadmorske visine iz 6. veka. Statue su nastale u vreme Belih Huna koji su prihvatili budizam i isklesali statue Malog Bude (35m visine) oko 500 godine i Velikog Bude (55 m visine) oko 550 godine u crvenom peščaru (prirodni kamen).

Nažalost, 2001. godine uprkos protivljenju međunarodnih kulturnih institucija Talibani su uništili skulpture pod izgovorom da ne pripadaju islamskoj religiji.