Vikiškolarac:Evropa/Mađarska

Mađarska je lepa i čudesna zemlja u centralnoj Evropi. Na njenoj teritoriji se nalaze vekovima stari spomenici iz perioda rimske vladavine, Otomanskog carstva, romaničke crkve, srednjevekovni zamkovi i predeli netaknute prirode. Po državnom uređenju spada u parlamentarnu demokratiju, a teritorija joj je podeljena na 38 okruga i glavni grad. Pored Srbije, Mađarska se graniči i sa Slovačkom, Rumunijom, Ukrajinom, Hrvatskom, Slovenijom i Austrijom.

Istorija

U krajeve u kojima sada stanuju, Mađari su došli u 9. veku. Ranije su bili mala nomadska plemena, koja su se uglavnom bavila stočarstvom. Došli su iz zemalja istočno od Urala, a u Panonsku niziju su se doselili pod vođstvom Arpada. Bili su organizovani kao konfederacija sedam mađarskih i tri kozarska plemena. Pretpostavlja se da naziv „Ugri“ potiče od turske reči „onogur“ koji znači „deset strela“ i predstavljala je združenu vojnu snagu u nomadskoj simbolici. Zahvaljujući idealnom geografskom položaju, na teritoriji Mađarske su se vekovima smenjivale vladajuće dinastije i kraljevi. Poslednji mađarski kralj Karl IV došao je na presto 1916. godine, a sa vlasti je zbačen posle drugog svetskog rata i raspada Austrougarske. 1946. godine Mađarska je proglasila republiku.

Geografija

Mađarska se prostire na 93.030 km². Glavni grad je Budimpešta, koja je ujedno i glavni politički, industrijski, trgovački i saobraćajni centar zemlje. Budimpešta se prostire na obe obale Dunava. Sa jedne strane reke se nalazi se Budim, a sa druge Pešta. Veći deo teritorije Mađarske pokrivaju ravnice (Karpatski basen), dok se na severu, uz slovačku granicu, nalaze brda i planine. Mađarska obuhvata 4 regionalne celine: Transdunavsko pobrđe i niske planine, Mađarsko sredogorje i niske planine (Kišalfeld, Alfeld), Mali Alfeld (nizija zapadno od Dunava) i Veliki Alfeld (Velika mađarska nizija). Mađarsku na po pola deli reka Dunav. Druge velike reke su Tisa i Drava, a na zapadu zemlje se nalazi veliko jezero Balaton. Mađarska ima najveće termalno jezero na svetu, jezero Heviz. Klima je kontinentalna i odlikuje se hladnim i valžnim zimama i toplim letima.

Stanovništvo

Mađari su narod ugrofinskog porekla. Najviše su naseljeni u matičnoj domovini Mađarskoj, gde ih ima oko deset miliona. Budimpešta i njena okolina sa 2,5 miliona stanovnika predstavljaju najmnogoljudnije gradsko područje u srednjoj i istočnoj Evropi. Može se reći da je Mađarska nacionalno homogena država, jer Mađari sa 98% u ukupnom broju stanovnika čine većinsko stanovištvo. Najbrojnije manjine su Romi i Nemci. Na prostoru Budimpešte i na jugu zemlje žive Srbi koji su taj prostor naselili još u vreme velike seobe naroda. Što se tiče veroispovesti, 67,5% stanovništva su katolici, a preostalo stanovništvo čine protestanti, pravoslavci, jevreji i ostali. U Mađarskoj nema mnogo pravoslavaca, svega oko 15,000. Eparhija budimska je eparhija Srpske pravoslavne crkve sa sedištem u Sent Andreji.

Znamenitosti

Mađarska je prepuna prelepih gradova i sela, elegantnih palata, moćnih zamkova, kao i fantastičnih prirodnih lepota. U Mađarskoj postoji više od 850 dvoraca, tvrđava, i palata, od kojih su mnoge i danas ostale savršeno očuvane. Centralna destinacija u Mađarskoj je njen glavni grad Budimpešta, koji je i jedan od najlepših gradova sveta. Ipak, Budimpešta nije jedino mesto vredno posete u Mađarskoj. Gradovi poput Pečuja, Sent Andreje i Segedina su interesantna istorijska središta sa prelepom arhitekturom i šarmom. Biser zemlje je i prelepo jezero Balaton, poznato po svojim toplim izvorima. Prilikom boravka u Mađarskoj, neizostavan je obilazak parlamenta,. Izgrađen je u neogotičkom stilu prema projektu Imrea Steindla i predstavlja najveću zgradu u zemlji i deo je UNESCO-ve Svetske baštine. Jedno od najposećenijih mesta u mađarskom glavnom gradu je Citadela, takođe deo svetske baštine UNESCO-a od 1987. godine. Jedna od specifičnosti Citadele je Kip slobode ispred jugoistočne kule utvrđenja, koji se vidi sa skoro svih tačaka grada. Kip se zajedno sa postoljem uzdiže 40 metara iznad brda, a ženski lik, koji drži u ruci palminu granu, vremenom je postao jedan od važnih simbola zemlje.