Vikiškolarac:Evropa/Malta
Malta je mala i gusto naseljena ostrvska država u južnoj Evropi. To je najmanja zemlja Evropske unije po veličini i broju stanovnika. Nalazi se u Sredozemnom moru između Sicilije, Italije i Tunisa. Glavni grad Malte je Valeta. Malta je članica Evropske unije od 2004. godine i koristi evro kao valutu.
Istorija
[uredi]Ostrvo Malta je naseljeno više od 7000 godina, još od odvajanja od Sicilije oko 5200. godine p.n.e. Prvobitni stanovnici bili su farmeri i lovci koji su došli sa Sicilije. Prvi doseljenici su izgradili drevne hramove čiji se ostaci i danas mogu videti na ostrvima. Tokom vekova Maltu su okupirali Grci, Rimljani, Arapi, Sicilijanci, Normani, francuska, britanska i druge imperije i civilizacije. Deo Britanske imperije je postala 1814. godine, nakon završetka Napoleonovih ratova. Krst na zastavi Malte potiče od Džordžovog krsta koji je Velika Britanja poklonila Malti za hrabrost tokom Drugog svetskog rata. Samoupravu je stekla tek nakon završetka Drugog svetskog rata 1945. godine, a nezavisna kraljevina postala je 1964. godine. Od 1974. godine Malta je republika. Trenutno je članica Komonvelt nacija, kao i Evropske unije kojoj je pristupila 2004. godine.
Geografija
[uredi]Malta je arhipelag u središnjem delu Sredozemnog mora oko 93 km južno od Sicilije, 250 km severoistočno od Tunisa i 300 km severno od Libije. Tri najveća ostrva su: Malta, Goco i Komino i to su jedina ostrva na kojima ljudi žive. Ukupna površina arhipelaga je 316 km2. Klima je mediteranska, sa blagim, kišovitim zimama i toplim, suvim letima. Postoje samo dva godišnja doba, što ostrva čini atraktivnim za turiste. Međutim, tokom proleća često duvaju jaki vetrovi koji doprinose osećaju hladnoće. Malta se nalazi na grebenu između ostrva Sicilije i Afrike. Ostrva su uglavnom male nadmorske visine, sa najvišom tačkom od samo 253 nadmorske visine. Na ostrvima nema stalnih reka, ni većih izvora, tako da se pitka voda uglavnom dobija desalinizacijom morske vode, odnosno pretvaranjem morske vode u vodu za piće.
Stanovništvo
[uredi]Maltežani čine najveći udeo stanovnika Malte. Najveća manjina su Britanci i to uglavnom penzioneri koji su se u kasnijoj životnoj dobi preselili na Maltu. Službeni jezici Malte su: malteški i engleski jezik, a državno uređenje: parlamentarna republika. Sve do tridesetih godina prošlog veka službeni jezik je bio italijanski, a i danas je široko rasprostanjen kao drugi ili treći jezik. Malteški jezik je nastao od sicilijanskog arapskog i ima veliki broj reči iz sicilijanskog, italijanskog, francuskog i u novije vreme engleskog jezika. Prema popisu stanovništva i 2005. godine, broj stanovnika države bio je oko 405000 stanovnika. Gustina naseljenosti stanovništva na Malti je 1.282 st/km2, što je najveći broj stanovnika po kvadratnom kilometru u Evropskoj uniji i jedna od najvećin gustina stanovništva na svetu. Glavni grad je Valeta (oko 6000 stanovnika). Država pruža besplatno obrazovanje u periodu od pete do šesnaeste godine. Osnovno obrazovanje je obavezno od 1946. godine, a srednje je postalo obavezno 1971. godine. Malta je veoma religiozna zemlja i preko 98% stanovništva su katolički hrišćani. Na Malti postoji čak 360 crkava, što je jedna na svakih 1000 ljudi. U poslednje vreme zbog imigracije iz okolnih afričkih zemalja povećava se broj muslimanskog stanovništva.
Znamenitosti
[uredi]Više od 1.2 miliona ljudi svake godine poseti Maltu, što je više nego dvostruko od ukupne populacije ostrva. Malta ima zaista burnu i bogatu istoriju i prepuna je kulturnog blaga i turističkih atrakcija. Glavni grad Valeta je vekovima postajala ono što je danas. Popularna je po svojim drevnim crkvama i neobičnim zgradama. Pošto na Malti živi mnogo stranaca, mešavina različitih kultura je dala gradu jedinstven šarm. Malta je i ostrvo divnih plaža sa velikim brojem modernih hotelskih kompleksa duž obala sva tri glavna ostrva. Poslednjih godina verski i medicinski turizam postaju sve popularniji, posebno zato što građanima Evropske unije više nisu potrebne vize za posetu, život ili rad na Malti. Malta je veoma popularna među turistima i zbog jezika koji se koriste (engleski, italijanski i malteški), što omogućava mnogim turistima da se osećaju prijatnije jer mogu lakše da komuniciraju. Grad Valeta, Hipogeum Hal Saflieni-praistorijski podzemni hram iz 3000. godine p.n.e. i megalitski hramovi na Malti su deo UNESKO-ve Svetske baštine. Megalitski hramovi na Malti su najstarije samostojeće građevine na svetu, potiču iz perioda od oko 5000 godina p.n.e. i mogu se naći na 6 različitih lokacija na mapi.