Vikiškolarac:Evropa/Estonija
Estonija je država koja se nalazi u Baltičkom regionu severne Evrope. U njenu teritoriju, osim kontinentalnog dela, spada još i 2.200 ostrva , od kojih su najveća Sareba (2.671km2), Hijuma (989km2) i Muhu (198km2). Glavni grad Estonije je Talin, koji ima 435.972 stanovnika. Estonija je višenacionalna država u kojoj se prema popisima iz 2.000. godine govori čak 109 jezika!
Istorija[uredi]
Teritorija Estonije naseljena je još od kraja ledenog doba, pre čak 10.000 godina pre nove ere. Najstarija naselja bila su smeštena u okolini reke Parnu, 9.000 godina p.n.e. Oko 4.000 godina pre nove ere, u Estoniju je došla nova, tzv. „kultura češljastih ukrasa“ u čije običaje su uključivali polaganje figura u grob ne samo životinja već i ljudi. Te figure bile su izrezbarene od kosti i jantara. Kasnije su došle velike promene u društvu, ljudi su počeli da se bave poljoprivredom, koja je postala glavna grana Estonske privrede.
Najstarije naselje na području Estonije bilo je naselje Puli, na obalama reke Parnu, koje je ujedno bilo i najpoznatije naselje. Zanimljivo je, kako se ovo naselje kada je tek nastalo, nalazilo tačno na obalama Paškog zaliva, dok je danas od njega udaljen čak 14 km. Na tom području su arheolozi pronalazili kosti psećih zuba, što ukazuje na to da je ovaj narod pripitomljavao ove životinje.
Osnovne aktivnosti u ovim narodima bili su lov, ribolov i skupljanje šumskih plodova.
Tokom bronzanog doba počinje dizanje prvih građevina. Prelazak na sledeći način života počeo je oko 1.000 godina pre nove ere, a završava se 500 godina kasnije, početkom gvozdenog doba.
Tokom gvozdenog doba, desili su se mnogi ratovi i sukobi sa okolnim plemenima. Takođe, bili su i sukobi sa Skandinavskim plemenima, koji se pominju u drevnim skandinavskim sagama.
Sa istoka su na tlo Estonije prodrli rukski vladari i nakon što su porazili Estonce, knjaz Jeroslav Mudri, 1030. godine, osnovao je utvrđenje, na mestu gde se danas nalazi grad Tartur.
Geografija[uredi]
Estonija obuhvata teritoriju od 45.228km2. Većina njenih ostrva nalazi se u blizini kopna, a najudaljenije ostrvo je ostrvo Ruhnu u Riškom zalivu koje je od kopna udaljeno 65km. Ukupna dužina obale Estonije, uključujući i njena ostrva, iznosi 2.551km.
Pobrđa se uglavnom nalaze u prelaznim, južnim i jugoistočnim predelima zemllje. Njihove osnove uglavnom se nalaze na nadmorskim visinama između 75 i 100m.
Nizijska područja se nalaze uz obale Baltičkog mora , a nadmorska visina ja tu ispod 50m. Estonija se nalazi u prelaznoj zoni, gde su klime takve da se ona nalazi između blage morske i oštrije kontinentalne klime. Važan uticaj na klimu imaju vazdušne mase sa Atlantika koje su dospele na ovo područje preko Baltičkog mora. Zahvaljujući velikim uticajima Baltičkog mora, teritorije uz obalu i ostrva u toku zime imaju blažu klimu, dok je kretanjem ka unutrašnjosti klima mnogo oštrija.
Stanovništvo[uredi]
Kada su počeli periodi sa velikim mortalitetom, Estoniju su zahvatile velike migracije.
Pre drugog svetskog rata Estonci su činili svega 88.11% ukupne populacije, a ostatak populacije činilo je 5 manjinskih naroda. Među njima su najbrojniji Rusi, Nemci i Šveđani, a Letonci i Jevreji su činili manje od 0.5% ukupnog stanovništva. Velike promene su se dešavale tokom i posle drugog svetskog rata, tako da su čak 4 manjinske zajednice nestale, a opstali su samo Rusi.
Prema podacima iz 2010. godine, Estonsku populaciju sada čine 68% Estonci i 25% Rusi od ukupne populacije na području Estonije. Takođe su značajnu populaciju imali još samo Ukrajinci, Belorusi i Finci.
Kritičan period za demografiju bili su 13. i 14. vek kada su mnogi ratovi doveli do smanjenja broja stanovnika za desetine.
Znamenitosti[uredi]
Estonija ima mnogo znamenitosti. Neke od najzanimljivijih su: Pećine Piusa i Krater Kaali.
Pećine Piusa[uredi]
Nastale su kao rezultat naslaga i razvoja reke Pius i postale su prirodni rezervat. Ove pećine mogu se videti samo uz vodiča. Pećine Piusa su najveće zimovalište slepih miševa u istočnoj Evropi.
Krater Kali[uredi]
Saaremaa je poznata po svom polju meteorita. Najveći krater ima prečnik od 110m i zbog toga je na osmom mestu na planetarnoj lestvici meteorskog kratera. Najbolje vreme za posetu ovom neverovatnom krateru je jul ili avgust.