Vikiškolarac:Evropa/Grčka

Zvaničan naziv Grčke je Helenska Republika, a na savremenom grčkom jeziku zove se još i Elada ili Elas. Smeštena je na jugoistoku Evrope i krajnjem jugu Balkanskog poluostrva. Njen položaj na raskrsnici puteva između Evrope, male Azije i severne Afrike uticao je da istorija i kultura Grčke budu izuzetno zanimljive. Grčku često smatraju „kolevkom“ moderne evropske civilizacije, a njena istorija se pruža sve do vremena praistorije.

Ovo je mapa Grčke

Ovo je groblje srpskih junaka u Grčkoj (Zejtenik)

Ovo je Akropolis

Ovo je zastava Grčke

Istorija

Bogata istorija Grčke može se podeliti na nekoliko epoha: 

1. Iz praistorije dolazi najstariji dokaz ljudskog prisustva na Balkanu, nalazi se u Grčkoj pećini Petralona i procenjuje se da potiče iz perioda 270.000.p. n. e. Uspon Grčke od primitivnih početaka do vrhunca tada poznate civilizacije, dešava se u toku bronzanog doba (2800—1100. p. n. e.), na prostoru Egejskog mora.

1. Antička Grčka postojala je u periodu između 7. i 4. veka p. n. e. Karakterišu je stvaranje polisa – gradova država među kojima su svakako najznačajniji Atina i Sparta, kao i stvaranje Homerovih epova Ilijada i Odiseja- dragulja grčke književnosti. Pojam demokratije takođe je prvi put spomenut u periodu Antičke Grčke.

1. Helenistička Grčka je period koji karakteriše ujedinjenje grčkih polisa pod vlašću Aleksandra Velikog, makedonskog vladara i traje od 4. do 2. veka p. n. e.
2. Rimska vladavina počinje osvajanjem Grčke od strane Rimskog carstva u 2. veku p. n. e. Rimljani su gradili puteve, akvadukte, javna kupatila i mostove čime su olakšali svakodnevni život tadašnjih Grka.
3. Vizantijsko carstvo nastalo je raspadom Rimskog carstva, na Istočno i Zapadno carstvo, trajalo je od 395. do 1453. g. n. e. Grčka je postala deo Vizantijskog carstva.
4. Otomansko carstvo nakon 1453. godine počinje da se širi ka Grčkoj zauzimajući njen veći deo i traje do 1830. godine kada je grčki narod poveo borbu za oslobođenje od otomanskog carstva.
5. Moderna Grčka nastaje 1830. godine nakon oslobođenja od Otomanskog carstva, po ustavnom uređenju monarhija do 1973. godine kada postaje republika.

Geografija

Sa površinom od nešto manje od 132.000 km² najveća je država na Balkanskom poluostrvu. Grčka izlazi na Egejsko, Jonsko, i na Mediteransko more između Albanije i Turske. Kopnene granice su joj duge ukupno 1.288 km. Graniči se sa Albanijom u dužini od 282 km, Bugarskom 494 km, Turskom 206 km, Severnom Makedonijom 246km. Obale su joj duge 13.676 km.

Glavni grad Grčke je Atina, jedna od najstarijih prestonica zapadnog sveta. Obuhvata udubljenje na zapadnoj obali Atike i njeni prepoznatljivi simboli su Akropolj i luka Pirej. Solun ( Tesaloniki ) je drugi grad po veličini i glavni je grad severne Grčke. Dobio je ime po sestri Aleksandra Velikog. U Solunu se nalazi nekoliko poznatih crkava među kojima se ističe crkva Svetog Dimitrija. Zaštitni znak Soluna je Bela kula izgrađena u 15. veku. Govoreći o grčkoj geografiji treba istaći prelepa ostrva.

Najveće ostvro Grčke je Krit, a treba istaći i jonska ostrva: Krf, Lefkadu, Kefaloniju, Itaku, Kiteru i Zakintos, kao i grupu ostrva u južnom Egeju, koja se zajedničkim imenom nazivaju Kikladi: Mikonos, Dilos, Tinos, Siros, Andros, Naksos, Paros, Santorini, Anafi, Amorgos, Milos i nekoliko manjih ostrva.

Stanovništvo

Prema podacima popisa stanovništva iz 2011. Grčka je imala nešto manje od 11 miliona stanovnika. Grčka je najčistija etnička država na Balkanu, Grci čine oko 98% stanovništva. Etničke manjine u Grčkoj su: Turci, Romi i Bugari (jedine zvanično priznate nacionalne manjine) kao i Albanci i Makedonci, koji nisu priznati. Službeni jezik je grčki. Moderni grčki jezik koristi isti alfabet koji se koristio i u antičko doba. 95% stanovništva Grčke pripada grčkoj pravoslavnoj crkvi, a glavni religijski praznici su: Vaskrs, Božić i praznik Uspenja Presvete Bogorodice.

Znamenitosti

Znamenitosti Grčke su brojne i bilo bi potrebno puno vremena i prostora da se pobroje ali ovo su neke od znamenitosti koje su najpoznatije.

Akropolj je stenovito brdo, antičko svetilište posvećeno grčkoj boginji Atini zaštitnici grada Atine, u samom centru doline Atike. Visine je oko 150 m a sam vrh čini platforma dimenzija 300 h150 m, gde se nalazi arhitektonski kompleks. Arheološka iskopavanjasu dokazala da je ova litica prvi put nastanjena pre 6000 godina. Spomenici koji se mogu videti datiraju iz „zlatnog“ Periklovog perioda kada su obnovljeni ( 480 – 429 godine p.n.e. ) i ostali netaknuti sve do kraja srednjeg veka.

Partenon je antički hram posvećen boginji Atini izgrađen u 5. veku pre nove ere na atinskom Akropolju. Spada među najpoznatije preostale građevine antičke Grčke i primer je starogrčke arhitekture. Simbol je antičke Grčke i jedan je od najvažnijih i najpoznatijih svetskih spomenika kulture.

Erehteion je karakterističan zbog svojih dostojanstvenih i veličanstvenih Karijatida, skulptura mladih sveštenica, koje svojim glavama pridržavaju svod hrama. Erehteion je bio hram posvećen mitskom kralju - heroju Erehteju koji je kasnije poistovećen sa Posejdonom.

Meteori - skupina grčkih pravoslavnih manastira izgrađenih na visokim kamenim liticama koje poput stubova idu u nebo, pored grada Kalambakija u zapadnoj Tesaliji. Smatraju se najvrednijom skupinom manastira posle Svete gore. Manastiri su izgrađeni na liticama stena, visokim i do 500 metara, na severozapadnom delu  Tesalske ravnice, u blizini reke Penej na istočnim padinama planinskog masiva Pind u centralnoj Grčkoj. Meteori je bila skupina od čak 24 manastira, danas je preostalo svega 4 muška i 2 ženska manastira.

Sveta gora Atos – autonomna monaška država u sastavu Helenske republike. Predstavlja jedan od centara pravoslavnog sveta. Atos je sedište 20 pravoslavnih manastira i naseljavaju je samo monasi ( njih oko 2000 ).

Grčka umetnost razvijala se tokom 6000 godina. Doseže svoje korene daleko u 7. vek p.n.e. Čovek, životinje i priroda su od početka zaokupljivali pažnju grčkih umetnika. Veliki period grčkog vajarstva počinje 500-400 godine p.n.e. Najpoznatiji vajari tog perioda su Poliklet ( Doriforos), Miron (napravio statue atletičaa među kojima se ističe „Bacač diska“ ) i Fidija ( bio je idejni vođa prilikom ukrašavanja Akropolja i zaslužan je za stvaranje kolosalne statue Atine ). Nešto kasnije se ističu: Skopas, Lisip i Proksitel.

Grčka umetnost ogleda se takođe i u stvaranju tradicionalnih ručnih radova iz svih delova Grčke: tekstil iz Mikene, jambolije iz Makedonije i Tesalije, heklani ručni radovi sa Lefkade i Rodosa, zlatni nakit iz Janine, keramička grnčarija iz Sifonosa i Skopelosa.