Vikiškolarac:Evropa/Slovačka

Slovačka je centralna zemlja u Evropi i deo je zemalja koje se nalaze u sklopu Evropske unije u kojoj je zvanična valuta: euro. Slovačka je država koja se nalazi u istočnom delu Srednje Evrope. Glavni grad Slovačke je Bratislava. Zvanični jezik je slovački. Državno uređenje: parlamentarna republika.

Istorija

Istorija Slovačke podeljena je u četiri glavna razdoblja: razdoblje koje je prethodilo mađarskom osnivanju u 10. veku: doba mađarske vladavine do 1918. godine: čehoslovačko razdoblje (1918-1992) i razdoblje nezavisne Slovačke Republike (od 01. januara 1993.). Preci modernih Slovaka nastanjivali su južne padine Karpata otprilike od 5. veka. U 9. veku stvorena je velikomoravska država u kojoj su bili i Slovaci i njihovi susedi – Česi.

Početkom 10. veka tokom najezde Mađara uništena je velikomoravska država. Slovačka, odvojena od češke i moravske zemlje, došla je pod vlast Mađara. Zemlja koju je osvojila Mađarska bila je naseljena uglavnom seljacima. Mađarska se prema Slovacima ponašala kao poražen narod. U 13. veku teritorija Slovačke je bila izložena razornoj invaziji Mongola koji su napali Mađarsku. Kasnije, s pojavom doseljenika (uglavnom iz Nemačke), započeo je gospodarski razvoj slovačkih zemalja. Slovačka je zauzimala centralno mesto u Kraljevini Mađarskoj, a Bratislava je bila glavni grad Habsburgovaca do konačnog proterivanja Turaka i oslobođenja cele Mađarske krajem 17. veka. Protestantizam se proširio po celoj regiji, ali su se snage katoličke protureformacije pojačale pod Habsburgovcima.Razdoblje procvećenog apsolutizma za vreme Josipa II bilo je posebno važno za razvoj Slovačke. Rodoljubivi uzlet i širenje revolucionarnih ideja u Mažarskoj nastavili su podsticajno delovati na slovački rodoljubivi pokret.Tokom revolucije 1848. godine razvijen je program „Zahtevi slovačkog naroda“ – prvi izraz političkih zahteva Slovaka. Program je pozivao na korišćenje slovačkog jezika u školama, sudovima, lokalnim samoupravama i izbor slovačkog parlamenta na temelju opšteg prava glasa. To je dovelo do sukoba između Slovaka i Mađara: Uoči I svetskog rata slovački rodoljubi blisko su sarađivali sa drugim narodima Austro-Ugarskog Carstva; upravo u to vreme počinje se obikovati ideja o stvaranju čehoslovačke države 28. oktobra 1918. Češko nacionalno veće proglasilo je nezavisnost Čehoslovačke u Pragu, a 30. oktobra Slovačko nacionalno veće u gradu Turcsanski Sveti Martin objavilo je odvajanje Slovačke od Mađarske i stavaranje Čehoslovačke države. Zajednička država ponovo je stvorena na temelju ujedinjenja dva nardoa nakon deset vekova razdvajanja. Godina 1938, nakon Minhenskog sporazuma, mnogi Slovaci iz ekstremističkog krila autonomaša zahtevali su potpuno odvajanje od čehoslovačke države. Kao rezultat ovog sporazuma prevaladala je linija rasparčavanja Čehoslovačke; Kad je Hitler u martu 1939. zauzeo Prag, nemački i slovački nacisti stvorili su posebnu slovačku državu.Njegova slava je bila nacistička diktatura koju je vodio predsednik Tiso. Na kraju rata, Slovačko nacionalno veće preuelo je kontrolu nad celom Slovačkom. Demonstracijama u novembru 1989. godine okončana je komunistička vlast. U češkoj se pojavio pokret Građanski forum, a u Slovačkoj pokret Javnost protiv nasilja.Država je dobila novo ime – Češka i Slovačka Savezna Republika.Krajem 1990. savezni parlament dodelio je Slovačkoj pravo upravljanja proračunom, bez rešavanja pitanja jamstava suvereniteta.1991. godine Češki i slovački vladini krugovi održali su niz sastanaka na kojima su razmatrana pitanja dodele autonomije Slovačkoj, ali dogovo nije bio postignut. Pokret UPN se podelio, posebno po pitanju separatizma, a na izborima 1992. godine nova organizacija rodoljubivih strana – Pokret za demokratsku Slovačku- osvojila je većinu mesta u slovačkom zakonodavnom telu. U junu 1992. godine čelnici savezne, češke i slovačke vlade postigli su sporazum o mirnoj podeli Čehoslovačke. 01. januara 1993. godine nastale su dve nezavisne države: Češka i Slovačka Republika.

Geografija

Najvećim delom Slovačka obuhvata Zapadne Karpate, koji se u luku pružaju od Dunava na jugozapadu do granice sa Ukrajinom na istoku. Na zapadu su niske planine Mali i Beli Karpati; u središnjem delu Visoke Tatre; na istoku šumoviti Beskidi; u unutrašnjem delu karpatskog luka nalaze se Niske Tatre i Slovačke rudne planine; na jugu i jugoistoku obodni deo Panonske nizije. Klima je umereno-kontinentalna. Veće reke: Dunav, Vah, Morava, Hron i Ipelj; mala glacijalna jezera. U nižim delovima su listopadne šume (hrast), slede mešovite (bukva, smreke) i na višim terenima četinarske (smreka). Veći gradovi 2001 god su: Košice, Prešov, Nitra, Žilina, Banska Bistrica, Trnava i Martin.

Stanovništvo

Trenutni broj stanovnika za region Slovačka iznosi: 5 447 330 stanovnika. Glavni grad je Bratislava koja ima 447.000 stanovnika. Etničke grupe čine: 86% slovaka,11% mađara i 1% roma. Većina stanovnika je rimokatoličke vere.

Znamenitosti

Dobro očuvana arhitektura Slovačke izuzetno je cenjena u celom svetu. Dvorci Spiš i Trenčianski, selo muzej Vlkolinets, kao i dvorac Bojnice i dvorac Bratislava su među najposećenijim lokacijama u ovoj zemlji. Zapletene ulice starog grada Bratislave skladno se kombinuju sa modernim objektima kao što su SNP most i njegova osmatračnica za NLO.