Vikiškolarac:Evropa/Rumunija

Rumunija je najveća država jugoistočne Evrope. Njen glavni grad je Bukurešt. Površina Rumunije iznosi 238 391km². Naziv Rumunije („Romania”) dolazi od imena grada Rima (Roma) čija je u prošlosti bila kolonija. Himna Republike Rumunije je „Probudite se Rumuni”, a zastava je trobojna: plava, žuta, crvena. Rumunija se ističe sa bogatim izvorima nafte, zemnog gasa, karpatskim šumama, parkovima, avenijama i drugim znamenitostima.

Himna Republike Rumunija

Istorija

Najstariji tragovi ljudi u Evropi su nađeni u Pećini sa kostima koja se nalazi na teritoriji današnje Rumunije. Ti ostaci su stari oko 42 000 godina i smatra se da su ostaci prvih ljudi koji su se naselili u Evropu. Prvi pisani izvor o ljudima naseljenim na prostoru Rumunije se nalazi u knjizi 4. Herodotove istorije u kojoj priča o narodu Geti. Geti su bili plemena naseljena na prostoru današnje Rumunije i Bugarske. Prvo naselje na prostoru Rumunije je bila Dakija, u kojoj su živeli Dačani (deo tračanskih plemena). Dačansko kraljevstvo je doživelo vrhunac za vreme vladavine Burebista, između 82. i 44. godine p. n. e. Ubrzo su postali okupacija Rimskog carstva. Kraljevstvo se raspalo posle ubistva Burebiste na nekoliko manjih država. Dačanski ratovi su trajali od 87. do 106. godine nove ere i završeni su pobedom Rimskog carstva. Dotadašnje Dačansko kraljevstvo postaje Rimska Dakija, rimska provincija. Rimsko carstvo je kolonizovalo Rimsku Dakiju zbog čega je došlo do menjanja rimskog, odnosno latinskog jezika. Tako je nastao prvi rumunski jezik. Sredinom 3. veka nove ere se Dakija izgubila, a Rimsko carstvo se povuklo iz nje. Time je Dakija bila prva provincija koju je Rimsko carstvo napustilo. Teritoriju Dakije su u srednjem veku zauzimali Goti, Huni, Gepidi, Pečenjezi, Kumani, Avari i Bugari. U to vreme su se Sloveni naseljavali na tu teritoriju. Rumuni su živeli u tri provincije: Vlaškoj, Moldaviji i Transilvaniji. U tom periodu je Transilvanija bila pod vlašću Mađarske, pa Osmanskog carstva. U prvoj polovini 14. veka su se sve tri Rumunske provincije suprotstavile Mađarskoj, Poljskoj i Osmanskom carstvu i pokušale da se izbore za nezavisnost. Tokom 1600. godine su Vlaška, Moldavija i Transilvanija bile pod upravom Vlaškog kneza Mihaja Hrabrog bana od Oltenije, ipak, to nije potrajalo dugo. Posle godinu dana, vojnici Habzburške monarhije su ubili Mihaja. Njegova vladavina se smatra prvim pokušajem spajanja ove tri provincije. Tokom vladavine Austrougarske, Rumunija je bila zavisna od nje. Konačno, posle oko 5 vekova, je Rumunija dobila nezavisnost Berlinskim ugovorom 1878. godine. Tokom prve dve godine Prvog svetskog rata Rumunija je bila nezavisna, ali je sve vreme bila u pripravnosti i spremna za moguć napad. Ukupan broj žrtava iz Rumunije tokom Prvog svetskog rata je 748 000 vojnika i civila. U periodu između dva svetska rata Rumunija se zvala Romanija Mare i bila je najveća država Evrope sa površinom od 300 000km². Rumunija je 1941. ušla u rat sa Sovjetskim Savezom. Rumunija je 1947. godine postala republika, pod pritiskom komunista. Sovjetski Savez je okupirao Rumuniju sve do 1950. Zbog sukoba oko uređenja Rumunije došlo je do Rumunske revolucije 1989. Posle revolucije je bilo dosta protesta iz istog razloga, što ni do danas nije u potpunosti rešeno.

Geografija

Rumunija je najveća država u jugoistočnoj Evropi sa površinom od 238 391km², i dvanaesta u celoj Evropi. Graniči se sa 5 država: Mađarskom, Srbijom, Bugarskom, Ukrainom i Moldavijom. Podjednako dominiraju i nizije i planine. Od ukupne površine vode zauzimaju 3%, dok nizije oko 30%, a uzvišenja 67%. Zemlja je bogata naftom i zemnog gasa zbog čega je Rumunija bila poklekla raznim borbama. Karpati, planinski venac najveći je u srednjoj Evropi. Najviši vrh Karpata, Moldoevan je visok 2 544 metara nadmorske visine. Rumunija je bogata sa prostranim karpatskim planinama i pećinama. Veći deo granice Rumunije sa Srbijom i Bugarskom čini reka Dunav, u koji se uliva reka Prut kod granice sa Moldavijom. U Rumuniji je druga najveća delta u Evropi, mesto gde se Dunav uliva u Crno more. Ta delta predstavlja rezervat biosfere i deo je Svetske baštine. Rumunija je podeljena na nekoliko klimatskih zona.

Stanovništvo

Rumunija ima, po popisu iz 2020. godine 19,29 miliona stanovnika. Što znači da na jednom kilometru kvadratnom ima oko 80,92 stanovnika. Prirodni priraštaj iz 2020. godine iznosi -0,4%. U gradu živi 55% Rumunskog stanovništva. U glavnom gradu, Bukureštu ima 2 121 794 stanovnika. Od ukupnog broja stanovnika, Rumuna je 89,48%, Mađara 6, 60%, Roma 2,47%, Ukrajinaca 0,28% kao i Nemaca, Rusa i Turaka 0,20%, a Srba i Tatara 0,10%. Najveći broj stanovnika su Pravoslavci, a ima i Katolika, Protestanata i Muslimana.

Znamenitosti

Bukurešt se ističe Palatom parlamenta Rumunije, najvećim političkim zdanjem na svetu posle Pentagona u Americi. Na izgradnji je radilo oko 700 arhitekata i 20 000 radnika. Ima 12 spratova i preko 1 100 soba. Ispod zemlje se nalaze još 4 sprata kao i nuklearni bunker. U Bukureštu je i Kuća slobodne štampe izgrađena 1956. godine. Trijumfalna kapija, građena po uzoru na Parisku je podignuta u čast svima koji su se borili u Prvom svetskom ratu. Prvobitno je bila od drveta, a 1936. je rekonstruisana u granitu. Na severu Rumunije u selu Sapanta se nalazi najradosnije groblje na svetu. Stan Ion Patras, umetnik iz Rumunije napravio je 1935. godine prvi drveni krst sa veselim ukrasima. Sada na tom groblju ima preko 800 radosnih grobnica. Temišvar, grad u Rumuniji u Banatu je prvi u Evropi dobio tramvaje kao i uličnu rasvetu. Temišvar je 2021. godine dobio titulu Evropske prestonice kulture. U Rumuniji se nalazi i rudnik soli. Po legendi u Transilvaniji, delu Rumunije je živeo grof Drakula, pravi drakula. Njegovo pravo ime je bilo Vlad Cepeš i rođen je u Segešvaru. Zbog ove legende se u žargonu često kaže Transilvanija kao dom za drakule i ostala čudovišta. Otuda i ime za film “Hotel Transilvanija”.